Lis eveniments de Libio à la lutz de l’Istòrio
per Felibre d'Auvernho
Li mejans francés desparlou. Reprendou la proupagando dis anglo-saxous, min per coumplicitat que per inhourenço. Li journalistos francés aun jis de fourmaciou en Istòrio, en geougrafìo. Aun pas de culturo generalo.
Ж
La versiou de la zono NATO
La versiou americano se pot resuma coumo acò :
- Qaddhàfi es un dictatour
- La « revouluciou arabo » o countaminat la Libio ounde li gents se sou revoultats countro la dictaturo e countro la misèrio.
- Lis oupausants sou de demoucratos que deven ajuda.
Anan vèire que dien aquelo versiou, la soulo causo vertadièro es que Qaddhàfi es fetivomen un dictatour.
Lou proublèmo es que sis oupausants sou inquèro min demoucratos que guel. e que li libians sou pas dien la misèrio.
Abans de countunia chau remarca que li mejans francés dizou "la coumunautat internaciounalo" per "lou NATO".
Fetivomen la Chino, l'Ìndio e la Russìo soustenou l'independéncio libiano.
Talèu lou 4 de mars, li komsomols russes manifestabou lour soulidaritat ammé Qadhàfi :
" Mort à l'Americo " ço-dis aquelo plancarto en arabe
"Qaddhàfi, ten-bou !" ço-dis aquelo d'aqui, en russe.
Ж
Qué nous ensenho la Geougrafìo ?
La Libio es un estat de 1 759 540 km2, plô mai de tres cops la Franço.
Es ourlado à l’ubac per la Mar Mieterrano.
Si vezis sou l’Egipto, lou Soudan, lou Chad, lou Niger, l’Algerio e la Tunisio.
O peraqui 5 miliouns e miech d’abitants.
La libio se coumpauso de tres boucis separats per lou desèrt :
- la Tripoulitano à l’oèst
- lou Fezzan al sud
- la Cirenaïco à l’èst.
Touto la costo de l’ubac tant vau dire es ourlado per lou desèrt.
Lou desèrt de Syrto desseparo la Tripoulitano de la Cirenaïco.
Dien l’Antiquitat la Tripoulitano dependio de Roumo e la Cirenaïco dependio de Coustantinople. Lou Fezzan èro uno « zono barbaro » poublado de berbères.
Lou noum ouficiau de la Libio es « Al jamâhiria al ‘arabiya al lubiya ash-sha’abiya al âshtiraqiya »
(Coumunautat republicano arabo libiano poupulàrio e soucialisto)
Qué nous ensenho l’Istòrio ?
La Libio faguè partido de l’impèri turc souto lou noum de Tripoulitano.
Après uno guerro italo-turco en 1910-1911 devenguè uno coulounio italiano. Lis italiôs i venguèrou plô noumbrous tant dien lei vilos que per cultiva la terro al campèstre. Lei vilos libianos sou inquèro plô marcados d’uèi per l’architeituro italiano.
En 1943 la Libio fouguè oucupado per li britaniques que la gardèrou souto mandat.
En 1951, coumo l’èrso de las descoulounisacious avio coumençat ammé la creaciou de l’estat d’Israèl li britaniques trapèrou vergounho, e autrejèrou uno independéncio de façado.
Lou 24 de decembre de 1951 se prouclamè dounc lou « Reiaume de Libio ».
Lou rèi demourabo à BENGHAZI, en Cirenaïco (ço qu’es pas sèns ressou d’uèi),
mas soun gouvernoment èro à Tripòli / Trablous, à tres milo kiloumètres !
Lou drapèl del reiaume èro verd, rouje, negre, represintant respectivomen la Tripoulitano, lou Fezzan e la Cirenaïco.
Al moument de l’independéncio, maugrat la preséncio britanico, la mitat dis abitants de Tripòli èrou italiôs.
Maugrat l’independéncio, li pouliciers èrou britaniques. Lou gouvernoment libian prendio lou vejaire del gouvernadour britanique.
Lou petròli del païs pertanhio à de soucietats britanicos.
Un Libian faguè d’estùdis en Grondo-Bretanho. Bevio e anabo al casino. Veguè coumo li petrouliers britaniques degalhabou l’argent ganhat ammé lou petròli libian del temp que li libians viscabou dien la misèrio.
Aquel estudiant se sounabo Mouammar al Qaddhàfi.
(ddh es un th anglés de « thoose")
Uno prounounciaciou bedouïno forço espandido en Libio es « Gaddhàfi ».
Lou primier de setembre de 1969 lou courounèl Qaddhàfi daroucho la mounarchìo e naciounaliso lou petròli.
En quaucos annados, li libians que se desplaçabou soubre de miòus, se desplacèrou dien de richos veituros.
Qaddhàfi es un dictatour, mas o apourtat la prousperitat à soun Poble.
Qaddhàfi e Bashar el Àssadi : l'ourient e l'oucident arabes
dinc uno aliganço soulido countro li salafistos
Ж
La « revouluciou libiano » es plô diferento dei revoulucious tunisiano e egipciano.
Dien aquéssi dous païs la misèrio o boutat lei gents dien la charrèiro.
Li libians sou mai riches que nàutri.
A uno journalisto franceso inoucento que li dizio : « Sèt dien la misèrio, pas vertat ? »
Uno revoultado libiano respoundè : « Noun-pas. San riches. Mès aven pas de lhibertat. »
Uno auto diferéncio es que la revolto libiano coumencè cossé per de destacomens armats.
En Tunisio, sou lei gents de la charrèiro que dintrèrou dien li coumissariats de poulìcio. Se batiou à môs nudos e en lançant quaucos pèiros.
En Libio, li revoultats ataquèrou li coumissariats à la kalashnikov e al lanço-rouqueto.
Coumo en Egipto, la Clintounesso reclamè la demissiou del president « NOW » e mai qu’en Egipto i o l’intervenciou americano del coustat di revoultats.
De counselhiers militàris britaniques e oulandés sou estats pres en Libio, ço que mostro que la revolto èro adoubado despuèi l’estrangier.
Li britanniques coubejou lou petròli, lis americôs també.
Ж
Quau sou li revoultats ?
Chau pas crèire que sou demoucratos puèi qu’entre li membres del « gouvernoment prouvisòri » i o lou rèire-ministre de la Justìcio de Qaddhàfi qu’ourganisè l’enlevomen e lou fourçomen dis infirmièros bulgaros.
Lis àutri « ministres » sou de mounarchistos. Acò'i pas per astre qu'aun représ lou drapèl de la mounarchìo.
Aquel drapèl es mai jinte que la bandièro verdo de Qaddhàfi mas sa sinhificaciou es plô mai reacciounàrio.
I o una grondo part de counflit tribau dien l’afaire. Qaddhàfi s’apiejabo soubre las tribus de Tripoulitano e del Fezzan.
Las tribus de Cirenaïco èrou jilousos.
Acò’s pas un afaire de demoucracìo, acò’s un afaire de plaços e de sòus.
Ж
Qué se passarò ?
I aurò pas d’intervenciou dei nacious unidos. Fetivomen la maje-part di païs del mounde tenou per Qaddhàfi : l’Ìndio, la Chino e la Russìo.
Uno intervenciou militàrio americano afrabario touto la poulitico arabo d’Obama.
Uno intervenciou militàrio franceso es pensablo se Sarkòzy es incounscient.
Fetivomen, la Libio o d’armos moudèrnos, francesos.
Se Sarkòzy boumbardo ou mando soun aviaciou, Qaddhàfi pot manda sis aviouns « Rafago » e si missils vers la Franço. Bessai que la defenso aurò leze de li foro-via del temp que traversarau la Franço per pica Paris, mas poudrau siguromen pas apara Perpinhan, Mountpelier, Marsilho e Niço.
La guerro es ja ganhado per Qaddhàfi. Toubrouq es bessai ja toumbado al moument qu’escrivi.
Li capiòus de tribu se raligou lis uns après lis àutri à Qaddhàfi. Lour autouritat e la prousperitat de lours tribus ne dependou.
Ж
L’inteligéncio de Qaddhàfi
Lou baile libian o be coumprés que li païs del NATO esperabou uno « catastrofo umanitàrio » coumo pretèste per interveni sèns l’acòrdi de l’ONU. (aquélis ases dizou « umanitàrio » en lioc de dire « umano)
O pas fat l’errour de boumbarda li civils.
O boumbardat de poutz de petròli per priva li rebèls de resèrvo de benzino.
O boumbardat de casèrnos plenos d’armos.
(Li Serbes auriou eimat que li francés e lis americôs aguèssou agut tant de bountat, mès aun boumbardat lei glèisios plenos de fizèls pendent la ceremounio de Paschos, aun boumbardat lou merchat de Niš, e d’espitaus, sèns coumta belcop d’oustalissos d’abitaciou.)
En lioc d’ataca de frount una vilo de sèt cent milo abitants coumo Benghazi, Qaddhàfi l’isoulo. Anounciè que delibrario d’en primier Toubrouq.
Li rebèls se desembroulharau per nouiri una vilo sèns «hinterland », sèns rèire-païs.
Ж
Qué se sario passat se li mounarchisto aviou ganhat ?
Lou petròli sario tournat is anglo-saxous e li libians sariou tournat dien la misèrio.
De sigur, auriou ganhat quaucos lhibertats, se nous fizan à l’esemple del Kossovò souto proutectourat americô, las drollos auriou ganhat lou drèit de faire putos dien li bourdèls de la KAFOR (LFOR ?) e li drolles lou drèit de faire pourtiers dien li mèmes bourdèls.
Lis àutri, la maje-part de la poupulaciou sariou desoubrats, coumo lis Albanés del Kossovò.
Se lis oupausants èrou demoucratos, auriou pas recebut lou sousté d'al Qaïda qu'o publicat in coumunicat en lour favour. Saben toùti que Ben Laden o pour de las idèios demoucraticos dien lou mounde arabe.
Ж
E agaro ?
Agaro l’intervenciou americano o beilat à Qaddhàfi lou dardalh d’un aparadour de l’independéncio naciounalo.
Li o beilat també lou prestìgi d’un president arabe que resisto al NATO.
Lou regim es en sèlo per trento ons agaro.
Qaddhàfi demourarò pas al poudér tant de temp, se fo vièlh.
Mas durant aquélis eveniments un grond lider es aparegut, Saif al lslam Qaddhàfi, (lou sabre de l’Islam), filh de Qaddhàfi.
La Sarkouzio es lou soul estat qu’ajo recounegut lou « gouvernoment » di rebèls.
Acò vòu dire qu’auren pas mai accès al petròli libian e que dependren desenant di caprìcis di saudians e dis emiratis.
L’esisténcio de Sarkòzy es un malur per la Franço.