Se tracho mai precisomen dis auvirnhats del Cantau e de l'Esponho amai se belcop de velaiencs aviou d'afaires també dién aquel païs puèi que d'escrits del sègle Dez-o-sèt nous ensenhou que lou chavalier de Chavanhac traversavo vers la Castilho quond un ome li damandè de douna sa chavalièiro e un aute jouièl à sa fenno prin.
"Coumprendet, Señor, que ma fenno'i grosso e se dis en acò nostre que chau pas countraria lis envégios d'ina fenno grosso, que l'efont risquo de mau veni".
- Vai li dire que iéu també sèi gros e qu'èi envégio de guelo !"
La tentativo d'escroucario faguè chi.
Fin la Revouluciou franceso existè uno "Coumpanhio de Chinchon" creado e animado mai que mai per d'auvirnhats d'à Plèu deïn lou Cantau.
Chinchon es pròchi Aranjuez en Castilho. Acò's alai que la coumpanhio avio si depaus. Fouguè tont richo que prestè mantùni cops d'argent i rèis d'Esponho, am' un crane proufièit de sigur.
L'interés d'aquelo soucietat es qu'èro uno soucietat per accious, "per parts" coumo diziou.
Acò fazio bèl briéu, dempuèi lou nalt Atge-Mejan que de coulpourtaire auvirnhats anavou en Navarro coumo d'àutri anavou en Bas-Lengadò.
Mas ti-avet qu'al sègle Sege de gents d'à Plèu aguèrou l'idèio de s'assoucia per faire uno soucietat mai bèlo amm' una preséncio permanento alai puèi que quond lis uns èrou en Nalto-Auvernho, lis àutri teniou l'entrepreso d'à Chinchon.
L'argent, d'ùnsi lou despensou ou quitomen lou degalhou, d'àutri lou gardou, e d'àutri l'investissou. D'ùnsi se croumpèrou de parts de mai en mai grossos e faguèrou fourtuno sèns trop trabalha al cap de quaucos generaciou puèi que i avio lis emplegats.
Un jouve d'à Plèu, un caddet que sabio qu'eretario pas la terro, poudio se faire engaja per trabalha en Esponho. I recebio un crane salàri per l'epoco, la loujeto e la mangisclo.
Coumo avio la loujeto e la mangisclo gratuito, lou jouve poudio se croumpa uno pichouno part de la soucietat, e dounc recèbre cado annado sa partido de benefìcis.
La Revouluciou franceso ammé si guerros coupè lei relacious coumercialos e la soucietat de Chinchon dispareguè.
Saban qu'al sègle Dez-o-nau la familho de Vermenouzo tenio un coumèrci en Esponho, mas pas mai à Chinchon, e nouste grond pouèto passè soun adoulescéncio deïn lou nord de l'Esponho.
La familho Vermenouzo fouguè pas la soulo puèi que i o uno "assouciaciou dis espanhòus del Cantau" que faun cado cinq ons uno visito al païs de lours aujòus.
Dién lou pichou bàrri istourique de Madrid i o uno Calle Malasaña en l'ounour d'uno "patrioto" espanholo que resistè à las troupos napouleounianos. Aquelo fenno se sounavo dounc Malo-sanho en Oc e Malassagne en francés, cò'i dire "la mauvaise terre marécageuse".
Boutan "patrioto" entre verguetos puèi que lou rèi Jousep, l'einat de l'Imperadour Napouleoun, fouguè un bou rèi que beilè de drèits de cieutadan, l'egalitat juridico... toutos lei reformos que faguèrou que la mitat dis alemonds de l'epoco devenguèrou pro-francés. Mas en Esponho la Glèisio Catoulico tenio lis amos, e sa proupagando bufè l'azir e lou fanatisme.
Chinchon abouro
I aguè siguromen també de ligams deïn la noublesso puèi que li Linherac, que demouravou al chastèl d'à Sant-Chamant, fouguèrou duc de Caylus (82), gronds bailes d'Auvernho e gronds d'Esponho.
/fdata%2F4189852%2Favatar-blog-1203636952-tmpphp67xRFi.jpeg){kind=avatar}