per Martino Bautista
Lou coustume d’Arle vuei Brave Legèire, n’en vaqui un, de libre, Le costume d’Arles au XXIème siècle, que m’a baia de bounur e m’a, pièi, tira peno bord que se, iéu tambèn, cargue lou vièsti prouvençau, mis óurigino marsiheso m’enebisson lou vièsti tant bèu qu’es coume la bandiero dóu païs arlaten. De tóuti li libre qu’ai pouscu legi à prepaus dóu vièsti d’Arle, aquéu d’aqui es, de segur, lou mai interessant autambèn à respèt de soun tèste coume pèr l’icounougrafìo que lou seguis pajo à cha pajo. Un oubrage couleitiéu que fai obro scientifico Es qu’aquéu libre es lou proudu d’annado de travai e de recerco bibliougrafico, icounougrafico e de terren d’uno assouciacioun que ié dison Tradicioun.
En 2010, se dison 80 sòci marca au cartabèu d’aquesto chourmo e se soun groupa pèr dire ço qu’es esta lou coustume di chato e di femo dóu Païs d’Arle dóu siècle 18en au siècle que ié vivèn aro. la Rèino d’ArleUno icounougrafìo aboundouso, estrumen e ilustracioun d’uno recerco «pounchudo» Le costume d’Arles au XXIème siècle pourgis uno icounougrafìo aboundouso, mai s’agis pas d’un libre d’image pèr l’enfantuegno o pèr de touristo en bousco de fóuclore prouvençau. Li 251 foutò presentado soun aqui coume provo e ilustracioun d’un tèste. Chascuno es à l’endré que fau, just à coustat dis esplico que vèn afourti, chascuno a uno founcioun preciso. T’an lou biais pèr esplica coume s’atrobo pas qu’un soulet, mai de vièsti arlaten, segound soun epoco. E parié pèr li vièsti countempouran dóu païs d’Arle que soun tant noumbrous : n’i’a un pèr chasque age, pèr lou travai, pèr la vilo o pèr la fèsto, pèr li poulit tendroun coume pèr li nòvi au tèms de soun maridage. À l’entour dóu vièsti Se parlo autambèn di vièsti de vuei, emé la Charte du Costume contemporain dins soun entié - ilustrado pèr 20 foutò - coume di beloio que se podon pourta : crous doublo, crous d’or, blouco d’auriho, coulas, brocho, pendentiéu… emé 88 foutò. Trouban, pièi, dins aquéu libre, uno bibliougrafìo quàsi coumplido dis oubrage saberu que saludon lou vièsti arlaten. Pèr quicho-clau, avèn l’evoucacioun de la presènci dis Arlatenco dins li manifestacioun prouvençalo (Fèsto di Gardian, Pegoulado, Fèsto dóu Coustume, Maio de Fourco, Fèsto Vierginenco, Bouvino, Carreto Ramado etc.). Lou Païs d’Arle, pèr la bèuta de si chato e de si femo, l’eleganço de si coustume tradiciounau, mantèn nosto identita founso dins un siècle ounte tout bourroulo. Souvetan que lou mantèngon long-tèms e que, de generacioun en generacioun, i’ague sèmpre d’eissame de bèllis Arlatenco, e demié éli la Rèino d’Arle (nosto foutò), pèr nous faire pantaia. Ramentan que Frederi Mistral, que signavo Gui de Mount-Pavoun dins l’Armana Prouvençau de 1884, a dreissa la tiero di 13 cantoun e 60 coumuno, di Bouco de Rose e de Gard, ounte lou coustume d’Arle èro carga pèr li chato e li femo e ounte l’es toujour.