La guerro èro à l’encop un devér e un patiras per belcop de souldats. Sufis de nous remembra ço qu’escriviou lou Prouvençau Francés Pouzol ou lou descounegut que senhavo G. de la Malouteyro dien la revisto velaienco « l’Ecò dei bousquetou », que se planhio del freid que fazio dien la valado de la Woëvre en febrié de 1916.
Retrouban la mèmo ambivalenço chal grond barde bretoun Iann-Pièr Calloc’h.
Lou dilun de Paschos de 1917, dous jours abans de se faire tua, escrivio à soun amic Iwan En Diberdér :
« Kenavo Iwan, Lous é er brezél. Chetu. »
(Adieu Ivan, gourlo es la guerro. Vaqui.)
E pamen avio escrit gaire dabans :
Er Gédour
Me zo er Gédour braz én é saù ar er hleu.
Goud e hran petra on ha me oér petra hran :
Iné Kornog, hé douar, hé merhed hag hé bleu,
Oll kened er bed é, en noz-man, e viran.
Ker é péin er glod, marsé. Na petra vern ?
Anùeu er ré kouéhet, douar Arvor o miro :
Me zo eur stérenn splann ar dal Frans é lugern,
Me zo er Gédour braz ar saù evid é vro.
Eid boud aman, lesket em-es me zi, me zud ;
Ihuélloh é ’n dléad ’m es um staget dohtoñ :
Na mab, na breur ! Er Gédour on, beuneg ha mud,
Ar harzeu er retér me zo ’r garreg breton.
Yann-Pièr Calloc’h
Sèi lou grond vilhadour d’en pè à la barrièro.
Sabi be ço que sèi, sabi be ço que fau :
L’amo de l’oèst, sa terro, sas drollos e sei flours,
Acò’s touto la beltat del mounde, qu’aquesto nueit apari.
Char pagarèi l’ounour, bessai. E puèi qu’enchau ?
Li noums de li toumbats, la terro d’Armor li gardarò :
Sèi un lugrô brilhant que dardalho al frount de la Franço,
Sèi lou grond vilhadour d’en pè per soun païs.
Per èsse eici, èi quitat moun oustau e mi gents :
Mai nalt dien lou dever alquau me sèi lhigat :
Pas de filh, pas de fraire ! Sèi lou vilhaire sourne e mut,
I frountièros de l’èst sèi lou roucas bretoun !
Iann-Pièr Calloc’h
(tuat al frount lou detz d’abril de 1917, à l’atge de vint-o-sièi ons)
Aquel d’aqui aurio pas pourtat l’uniforme SS coumo li Breizh-atao qu’escriviou en peurunvan.
/fdata%2F4189852%2Favatar-blog-1203636952-tmpphp67xRFi.jpeg){kind=avatar}