Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
26 août 2015 3 26 /08 /août /2015 14:37

Lou lendemô mati, à dez ouros, Nikolaos Starkos debarcavo soubre la digo e s’encaminavo vers l’oustau del banquier Elizundo. Acò èro pas lou primier cop qu’anavo à la banco, ount’ èro toujour recebut coumo un client qu’o d’afaires impourtantos.

 

Mas Elizundo lou couneissio trop plô, e sabio forço causos de sa vido. Sabio quitomen qu’èro lou filh d’aquelo patrioto de laqualo avio parlat un jour amm’ Enric d’Albaret.  Mas digu sabio pas, nimai avio pas lou mejan de sabér qu’èro lou coumandant de la Karysta.


 

Coumo lou visitour èro esperat, fouguè recebut talèu arribat. En realitat, la letro recebudo per lou banquier quaranto uèit ouros mai d’ouro e mandado de l’Arcadio, èro de Nikolaos Starkos. Fouguè menat dounc dien lou burèu ounde lou banquier l’esperavo, e ounde clavè la porto darrié guel. Elizundo e soun client se troubavou agaro caro à caro ; digu poudio pas veni li derrenga, digu poudio pas óugi ço que li dous omes aviou à se dire.


 

- Plô countent de te veire, Elizundo ! ço-diguè lou capitàni de la Karysta en s’esparacant dinc un oautuer coumo se fouguèsso à soun pròpie oustau. Acò fai din li sièi mes que nou san pas vists, amai s’as agut prou de niovos de iéu desempuèi. Alèro, coumo èri pròchi Còrfou, èi pas vóugut ana mai lonh sèns m’arresta, per avèdre lou plazi de te sarra la mô.

- Nicoulau Starkos, pensi pas que saies vengut per me vèire e me faire de declaracious d’amistat !
ço-respoundè lou banquier, d’una voutz oufegado. Dìga-me ço que vos de iéu ?

- Aha ! remeti be moun vièlh amic Elizundo !
ço-clamè lou counvidat. Pas ris per la sensibilitat, tout per l’argent ! Acò fai bèl briéu qu’as enclavat toun cor dien lou tiradour lou mai secret de toun oustau d’argent – e de sigur, as perdut la clau del tiradour.

- Me vos dire ço que t’adus eici, e perqué m’as escrit ?


- As be razou, finalomen, Elizundo ! pas de mot de trop ! Saion serious ! Deven parla de causos plô grèvos, que soufrissou pas de trigo.


- Din ta letro parles de duoi causos –
ço-reprenguè lou banquier – uno en relaciou ammé noùstis afaires acoustumats, l’auto que te pertoco mai persounalomen.


- Tout bèl just, Elizundo !


- Alèro dìga-me, Nicoulau Starkos ! Sèi despacient de lei saber.

 

Coumo se vèi, lou banquier pareissio plô decidat à oubteni d’esplicacious de soun visitour sèns rebestours. Mas sa voutz oufegado s’apariavo pas à si paraulos decidados. Se vezio plô qu’entre li dous omes que s’agachavou, lou mai fort èro pas lou banquier.

 

 

Amm’ acò lou capitàni de la Karysta pouguè pas reteni un pichou rizou, que lou banquier avisè pas deicistont qu’agachavo lou sòu.


- De quonho de las duoi questious vos que parlessan d’en primier ? ço-damandè  Nikolaos Starkos.


- De la que te pertoco persounalomen ! ço-respoundè vistomen Elizundo.


- Prefèri coumença ammi l’auto !


- Vo plô, Nikolaos Starkos ! de qué se tracho ?


- Se tracho d’un viatge de prisouniers que deven prendre en Arcadio. I o dous cent trento tèstos, omes, fennos e efonts. Sarau menats à l’isclo de Scarpanto, e d’alai li menarèi soubre la costo de Barbario (= lou maghreb de uèi). Aro sabes plô, Elizundo, puèi qu’avan fat souvent aquelo meno d’afaire ensem, que li turcs deliéurou pas la mèrço que per d’argent truquet ou per poudisso garantido. Cò'i  per acò que sèi vengut te vèire, e supausi que quand Skopelo arribarò ammé las poudissos, refusaras pas ta senhaturo. Nous entenden, pas verai ? »

 

Lou banquier respoundè pas, mas sa taizado se poudio coumprendre coumo uno aproubaciou deicistont qu’èro pas lou primier cop que faziou aquelo meno d’afaire.

 


Me chau te dire, ço-countuniè lou capitàni, que l’afaire sarò interessant. Las ouperacious di turcs en Grècio coumençou d’ana mau. La batalho de Navarin ourò de seguidos malirousos per guéssi, deicistont que las pouténcio uroupencos s’i mèsclou. Se devou renouncia de coumbatre, i ourò pas mai de presouniers e la vendo e lou proufièit s’arrestarau ensem. Acò fai qu’aquéssi darrier viatges que nous dounou à un pretz prou counvenent se poudrau vendre forço char soubre la costo d’Africo. Faren un bou proufièit, e de sigur, n’ouras ta part tu també. Me dounes ta senhaturo ?

- Croumparèi aquessos poulissos, de sorto que i ourò pas besou de ma senhaturo !


- Coumo vos, Elizundo, mas me sario countentat de ta senhaturo. Lis àutri cops, trantalhaves pas à me garanti las poulissos.


- Lis àutri cops èrou lis àutri cops. Agaro èi un aute vejaire d’aquessos causos.


- Atau ? ço-venguè lou capitàni. Coumo vóudras finalomen. Dounc acò’i la vertat qu’ensajes de te retraire dis afaires, segoun dizou ?


- A-bi, Nikolaos Starkos ! ço-respoundè lou banquier d’una voutz mai siguro. Acò’i lou darrier cop que trabalhan ensem, amai inquèro soulomen per qu’i tenes.

- I teni absouludomen, Elizundo ! ço-respoundè brevomen lou capitàni.

 

 

Puèi se levè e marchè de loung en larje maites cops pel burèu sèns quita d’agacha feroçomen lou banquier. Puèi, tournè davant guel e li damandè d’un toun trufandier :


- Escoùta, mèstre Elizundo, se penses à te retraire dis afaires, acò vòu dire qu’as fat tis estàuvis. »

 

Lou banquier respoundè pas.


    - Qué faras ammé li miliouns qu’as ganhat, lis empourtaras pas dien l’aute
    mounde ! Alèro qué farò, guelo, ammé tont de milious ?

 

lou banquier se levè un pauc peniblomen e respoundè vistomen, coumo un ome que se counfesso, per escapa à un pes que lou cacho :


- Ma filho vo pas demoura soulo !


- La marides ? ço-s’espantè lou capitàni. E ammé quau, sèns te coumanda ? Quone ome prendrò Hajina Elizundo quand aprendrò de iéu d’ounde ve, per la mai grondo part, la fourtiùno de soun paire ? E guelo, quand sabrò, ammé quau se gausarò marida ?


- D’ounde pourrio sabér ? ço-damandè lou banquier. Fin abouro o pas ris sabut. Quau li dirio ?


- Iéu, se chau.


- Tu ?


- E a, ieu ! Escoùta, Elizundo, e reté be ço que te dizi, que t’hou dirèi pas dous cops, ço-s’embufè lou capitàni de la Karysta. As ganhat uno inmenso fourtuno gràcio à iéu mai que mai, gràcio is afaires qu’avan fats ensem e ounde iéu poudio pèrdre la vido ! As encaissat de gazanhs de miliouns en traficant de mèrço panado, de presouniers croumpats e venduts en temp de guerro ! E bi, aquéssi miliouns me counvénou ! Ei pas de prejujats, iéu, hou sabes plô ! Ei pas de prejujats e te damandarèi pas coumo as fat fourtiùno. Amai, à la fi de la guerro, me vau retira iéu tambi dis afaires. E vèi, vole pas più èsse soulit dién la vido, alèro te damandi Hajina per espouso ! »

 

Lou banquier toumbè en darrier soubre soun sèti. S’entrachavo be qu’èro entre lei môs d’aquel ome, soun coumplìci despuèi loungtemp. Sabio que Nikolaos Starkos èro capable de tout per atenhe sa toco. Ero sigur que, se chauguèsso, fario publique tout lou passat de la banco.

 

 

Per s’oupausa à la damando, à grond perilh que l’ome trapèsso coulèro, pouguè  sounque dire – en soustant be prou :


- Nikolaos Starkos, te podi pas douna ma filho, puèi que se marido omm’ un aute.


- Omm’ un autre ! ço-cridè lou capitàni. Sèi arribat prou d’ouro ! Ah, la filho del banquier Elizundo se marido !


- Deïnc cin jours.


- E ammi quau ? ço-damandè d’un toun groussier, ammé la voutz que tremoulavo de ràbio.


- Omm’ in ouficier francés.


- Un ouficier francés ! un d’aquéssi filoelenes que sou venguts ajuda la Grècio !


- A-bi.


- E coumo se souno ?


- Lou capitàni Enric d’Albaret. »

 

Nikolaos Starkos s’aturè del banquier e li parlet en l’agachant plô dién lis ueis :


- E bi, mèstre Elizundo, t’hou dizi un cop de mai, quond aquel capitàni Enric d’Albaret aprendrò quau ès, vóudrò pas più de ta filho ! e guelo, parièromen, quand sabrò l’ourigino de ta fourtiùno, gausarò pas più l’espousa. Cò fai que se roumpes pas lis acourdalho auèi, demô se couparau de per sé, per que li dous proumés vaun tout aprindre ! »

 

 

Lou banquier se tournè leva, l’agachè fixomen, puèi murmurè ammé desespèr :


- Bi, Nikolaos Starkos !... Alèro me vau tua e ma filho ourò pas mai vergounho.


- Si-be ! ço-rifanhè lou capitàni. Countuniaras d’èsse ço qu’ès auèi, per que ta mort escafarò pas jamai lou fait qu’Elizundo es estat lou banquier di piratos de l’Archipèlo ! »

 

Elizundo èro espóutit din soun foutuer, sèns poudé respoundre ris mai. Lou capitàni countuniè :


- Hajina Elizundo espousarò pas aquel Enric d’Albaret, que, counsentento ou pas, sarò la fenno de Nikolaos Starkos ! »

 

La counversaciou durè inquèro mièjo-ouro, om’ lei suplicacious de l’un e lei menaços de l’aute. Se coumprendio plô que Nikolaos Starkos damandavo la filho d’Elizundo noun-pas per amour, mas pei milious que voulio aganta, e cap de paraulo poudio pas lou faire blaca.

 


Hajina Elizundo avio pas ris sabut de la letro qu’anounciavo la vengudo del capitàni de la Karysta ; mas despuèi quauques temps, soun paire li avio paregut mai triste, mai mournarut que de coustumo, coumo s’aguèsso un counsire pesant que lou cachèsso. Acò fai que quand apareguet Nikolaos Starkos, la drollo pouguet pas reteni un sentiment de demingro. Avio ja vist aquel ome mai d’un cop. Guel l’agachavo d’un biais que moustravo que la drollo li plazio, amai se jamai li avio pas dit ris mai que de paraulos sèns impourtanço coumo toùti lis àutri clients de la banco. Mas la drollo avio remarcat qu’après si visitos, soun paire demouravo durant quauques temps dinc una meno de lassièiro, mesclado d’un pauc d’àncio. D’aqui venio soun fàstic per Nikolaos Starkos.

 

 

Hajina Elizundo avio pas inquèro parlat d’aquelo ome à Enric d’Albaret. Aquel ome fazio d’afaire ammé soun paire, e guelo parlavo pas jamai dis afaires de soun paire ammé soun proumés, d’eitant que l’interessavou pas. Lou jouve ouficier sabio dounc pas ris di ligams del banquier ammé Nikolaos Starkos, e sabio pas tampauc qu’aquel d'ati èro lou filh de la fenno valento qu’avio sauvado à la batalho de Şaidàri, e que couneissio ammé lou simple noum d’Andronika.

 

 

Mas Xaris avio agut l’escazenço de veire Starkos quand venio dien la Strada Reale. Mas en lioc d’avèdre envejo de lou fugi coumo Hajina, avio piulèu envejo de lou sègre per ne sabé mai. « Ei pas lou drèit, de sigur, ço-pensavo, mas un jour pamen, sabrèi d’ounde sourtis ! »

 

 

Quand Nikolaos Starkos fouguè partit, Elizundo demourè dien soun burèu uno ouro inquèro sèns que digu l’óugiguèsso boulega tant pauc que fouguèsso. Mas sis ordre èrou clars, ni sa filho ni Xàris poudiou pas dintra sèns que lis aguèsso sounats. Mas d’aquel cop, coumo la visito èro estado plô loungo, lour demingro creissio à proupourciou que lou temp passavo.

 

D’un cop, s’óugiguet l’esquillo dien lou burèu, agitado per una mô mau-siguro.

 

 

Xàris arribè, que la porto èro desclavado. Elizundo èro dien lou foutuer, ammé la caro devastado d’un ome que meno un coumbat terrible ammé guel-mèmo. Levet lis ueis, agachè Xàris coumo se lou remetio peniblomen ; se passè una mô soubre lou frount, e diguè d’una voutz escantido :


- Qu’Hajina vengo !

 

Lou sirvent clinè lou cap e sourtiguè. Un moument daprès, la drollo èro davont soun paire. Guel li parlè sèns countour, mas lis ueis virats vel sòu, amm’ una voutz tremoulanto d’emouciou :


- Hajina, chau… te chau renouncia à te marida ammi lou capitàni Enric d’Albaret !


- Qué dizes, papa ? ço-cridè la jouvento toucado al cor per aquel cop imprevist.


- Chau, Hajina ! ço-tournè dire Elizundo.


- Papa, dìga-me perqué reprindes la paraulo que nous as dounado à guel e iéu ? Sabes qu’èi pas coustiùmo de discuta tis ordres, e li vau pas discuta tampauc agaro, tont cruzèls que sàiou ! Mas, t’in prègui, dìga-me perqué me maridi pas più omm’ Enric d’Albaret ?


- Per que chau… per que chau… que te marides omm’ un aute, Hajina ! ço-murmurè Elizundo.

 

La drollo l’óugiguet, maugrat qu’ajo parlat dinc un feble murmure.


- Un aute ! e quau ?


- Lou capitàni Starkos !


- Moun Diéu !

 

Lou mot li escapè sens qu’hou vóuguèsso del temp que s’apiejavo à la taulo per toumba pas. Puèi se reprenguè un pauc e se revoultè :

 

- Papa, acò’s un ordre que me beiles bessai countro ta pròpio voulountat e coumprendi pas perqué ! Acò’s un mistèri que gauses pas me dire !


- Me damandèsses pas ris ! ço-cridè lou vièlh.


- Pas ris ? Be, Papa. Me maridarèi pas omm’ Enric, puèi qu’hou vos atau, mas pas tampauc ammé Nikolaos Starkos, piulèu mouri ! Me damandèsses pas acò !


- Hou chau, Hajina.


- Se tracho de moun bounur ! ço-cridè la jouvento.


- E de moun ounour !


L’ounour d’Elizundo pot dependre de quauqu’un mai que guel-mèmo ?


- A-bi, de quaucun mai ! de Nikolaos Starkos !


- Bi, Papa, oubeïssi !

 

Se destruzio la vido, mas s’èro atrachado qu’entre soun paire e lou capitàni de la Karysta i avio un mistèri esfreious.

 

A la porto, Xàris l’embrassè, gairebé estavanido. Lou fizèl servitour la menè dien sa chambro, e aprenguè alai de guelo tout ço que s’èro passat, lou sacrifìci que devio faire – e acò amoudè din l’anmo del brave sirvent un azir countro Nikolaos Starkos.

 

 

Uno ouro daprès, Enric d’Albaret venguè coumo de coustumo charrèiro reialo. Una sirvento li anounciè que poudio pas veire Hajina. Lou jouvent damandè à vèire lou banquier… lou banquier lou poudio pas recèbre. Damandè alèro Xàris… Xàris èro pas à l’oustau.

 

 

Enric d’Albaret tournè à l’abitarèlo, terriblomen inquiet. Li aviou pas jamai fat de talos respounsos. Decidè de tourna ensaja lou siro, siro qu’esperè dinc uno àncio agitado.

 

 

A sèt ouros li pourtèrou una letro. En agachant l’adreisso, remetè cossé l’escrituro d’Elizundo. Deïn, i avio pas que quaucos lìnios :

 

    Lou senhe Enric d’Albaret es pregat de counsidera roumpudos sis acourdalho ammé la filho del banquier Elizundo. Per de razous qu’aun pas cap de ligam ammé guel, lou maridatge se pot pas più faire, e se damondo al senhe Enric d’Albaret de plô voulé pas più tourna en visito.

                        Elizundo


Al coumençoment, lou jouve ouficier entendè pas ros de ço que legissio. Puèi tournè legi la letro e demourè paloficat. Qué li arribavo à Elizundo ? Perqué aquel chambioment ? La vilho, quand partissio d’alai, adoubavou lei noços ! Lou banquier avio soun coumpourtoment acoustumat e del coustat d’Hajina, ris  moustravo pas que si sentiments aguèssou chambiat !

 


« Mas la letro es pas senhado per Hajina ! » se dizio lou paure jouve. Es senhado d’Elizundo. Nou, guelo o pas sabut, sap pas ço que soun paire m’o escrit. Es el qu’o chambiat de vejaire ! Perqué ? M’o pas beilat cap de razou… Ah, aprendrèi bi quonho entravo s’es boutado soubre nousto routo ! »

 

 

E maugrat qu’on li aguèsso interdit de mai veni à l’oustau del banquier, li escriguè à-n-aquel :

« agent lou ple drèit d’aprendre lis encausos de la roumpiùdo de noustos acourdalhos la vilho del maridatge. »

 

 

La letro demourè sèns respounso. N’escriguè uno auto, puèi uno auto inquèro, mas ammé lou meme resultat.

Alèro s’adreissè à Hajina, en l’implourant al noum de lour amour de li respoundre, amai s’acò fouguèsso per li anouncia que chalio pas più jamai se vèire. Mèmo taizado !

 

Bessai que sa letro èro pas arribado à Hajina. Acò’i ço que supausè. La couneissio be prou per sabér que guelo ourio respoundut.

 

Alèro, coumpletomen desesperat, lou jouve ouficier se decidè de chirca Xàris. Quitè pas più la charrèiro Reialo, e tournavo passa davont l’oustau del banquier. D'en bados ! Xàris apareissio pas, oubeïssent bessai à un ordre de soun mèstre, ou à una damondo d’Hajina.

 

 

Atau, en d'espèro inutilos passèrou li jours del 24 e del 25 d’ouctobre. Dien sa grando soufrenço, Enric d’Albaret pensè avèdre atench lei rasos del patiment.


Mas s’enganavo !

 

Fetivomen, durant la journado del 26, se proupaguè dien la vilo un brut que lou tustè inquèro mai duromen.

 

Sis acourdalho omm’ Hajina Elizundo èrou roumpudos – acò tout lou mounde hou sabio dien la vilo – mas amai la filho del banquier s’anavo marida ammé quaucun mai !

 


Vau aprendre quau es aquel ome ! ço-cridè lou paure jouvent. Quau que sàio, lou vau couneisse… lou vau ana veire… li vau parla… E me deurò respoundre ! »

 

Chauguè pas loungtemp per que sapièsso quau èro soun rivau. Lou lendemô, lou veguè que dintravo à l’oustau del banquier. L’esperè fin que sourtiguèsso, lou seguè quand anavo al port, ounde l’esperavo la barco amarrado al trepadour, e lou veguè mounta soubre l’empount del sacolev ancourat à quauques detz metres.

 

Ero Nikolaos Starkos, lou capitàni de la Karysta.

 


Acò se passavo lou 27 d’ouctobre. Dis infourmacious qu’Enric d’Albaret avio pougut raduna, n’en sourtissio qu’Hajina Elizundo s’anavo marida be lèu, que lis adouboments de la noço se faziou omm’ una meno de prèisso. La Ceremounio religiouso èro anounciado à la glèiso Sant-Spiridon pel 30 del mes, cò’i dire la mèmo dato que la previsto pel maridatge d’Enric d’Albaret. Lou soul chambioment èro que guel èro pas più lou nòvi ! Acò èro lou capitàni del vaissèl que lou remplaçavo, un ome que se sabio pas d’ounde venio, nimai vers ount’ anavo.

 

 

Pres d’una grando furour, Enric d’Albaret decidè de prouvouca Nikolaos Starkos en duèl, e de lou sègre se chauguèsso fin davont l’autar. Se lou tuavo pas, sario tuat guel-mèmo, mès almen atau escapario i patiras que poudio pas più supourta !

 

 

Ero counvençut que lou paire avio coustrench Hajina à-n-aquel maridatge.

 

 

Durant la journado del 28 d’ouctobre, Enric d’Albaret ensajè de rescountra Nikolaos Starkos. Demourè à l’espèro al trepadour del port, demourè davont la banco, mas sèns succès.

 

 

Mas lou 29, vers dez ouros del sir, intervenguet chicon d’imprevist, que devio couita la fi de l’eveniment.

 

 

Durant la vesprado, s’espandiguè dien la vilo lou brut que lou banquier avio patit uno coungestiou cerebralo…

 

 

E duos ouros daprès, Elizundo èro mort !

L'archipèlo enfioucat : 7 l'imprevist
Partager cet article
Repost0

commentaires

Presintaciou

  • : Mistralenc, blog en lengo d ' oc
  • : Le blog Mistralenc est la suite du groupe "Info d'oc" mais un blog offre plus de possibilités, notamment d'illustrations.La pratique de Info d'oc a amené à rajouter une rubrique "actualitat" car les abonnés prenaient plaisir à commenter en langue d'oc les sujets chauds.Amm' acò dounc Mistralenc es coumo Info d'oc un endrèit ounde li gents prendou plazi de charra en lengo d'oc.Es animat per li felibres de "La Coumpanhio mistralenco".
  • Contact

Nouste princìpi

UIRIONA EðI SACRA


  La vertat es sagrado


 

Rechercher

Uno citaciou d'un arabe cristiô

« So que retrazi d’uèi al mounde arabe, acò’i l’indigenço de sa counsciéncio mouralo, ço que retrazi à l’Oucident, acò’i sa proupensiou à muda sa counsciéncio mouralo en esplecho de douminaciou. »

 

                                                                                     Amin Ma'alouf

Uno citaciou inteligento

La monarchie, dans notre pays, est franque, elle n'est pas gauloise.

 

                  (Proudhon)

Henri Doniol

Les patois de la Basse-Auvergne, 1878

 

Pagino 20

 

« Si l’accentuation, qui est la prosodie de chaque langue, constitue un signe de race,  la race appartient au patois de la haute Auvergne ; dans ce cas le brivadois est en basse Auvergne le moins éloigné du parler d’autrefois, car il suffit d’ajouter peu de chose à sa prononciation pour le rendre identique au patois cantalien. »